Mchakato wa Uchaguzi nchini Kenya

Mchakato wa uchaguzi nchini Kenya ni mchakato endelevu, lakini kilele cha mchakato huo ni uchaguzi mkuu ambao hufanyika kila baada ya miaka mitano.

Katika maeneo mengi, mchakato wa uchaguzi ni sharti kwa serikali kuhitimu kuwa demokrasia.

Sheria tofauti za uchaguzi huongoza mchakato wa uchaguzi. Tume Huru ya Uchaguzi na Mipaka inasimamia wingi wa shughuli za uchaguzi nchini Kenya.

Demokrasia ya uchaguzi ni utaratibu wa kiraia, wa kikatiba ambapo wapiga kura hujaza viwango vya kutunga sheria na utendaji kupitia uchaguzi wa mara kwa mara, wenye ushindani, wa vyama vingi ambapo raia wote wana haki sawa ya kupiga kura.

Mchakato wa uchaguzi nchini Kenya unahusisha, miongoni mwa mambo mengine, taratibu zifuatazo–

• uundaji wa sheria;
• Kudhibiti na kuzuia migogoro;
• usajili wa wapiga kura;
• elimu ya uraia na elimu ya wapiga kura;
• uundaji na utekelezaji wa kanuni za maadili;
• uteuzi wa wagombea;
• kampeni;
• kupiga kura;
• majumuisho ya kura;
• tangazo la matokeo; na
• utatuzi wa migogoro.

Jedwali la YaliyomoOnyesha/Ficha

Mchakato wa uchaguzi nchini Kenya

Ufuatao ni mkusanyo wa baadhi ya taratibu katika mchakato wa uchaguzi nchini Kenya kwenye tovuti hii.

1. Usajili wa wapiga kura

Mchakato wa usajili wa wapiga kura nchini Kenya unahusisha kuchukua maelezo ya raia wanaostahili kupiga kura na kurekodi maelezo katika orodha ya wapiga kura kwa ajili ya uchaguzi.

Tume Huru ya Uchaguzi na Mipaka ina mamlaka ya kusajili wapiga kura kulingana na Katiba.

Soma zaidi kuhusu usajili wa wapiga kura nchini Kenya.

2. Kuajiri wasimamizi wa uchaguzi

Wasimamizi wa uchaguzi ni makarani wa upigaji kura, maafisa wasimamizi na wasimamizi wa uchaguzi, miongoni mwa wengine.

Jukumu kuu la Karani wa Kura ni kuhakikisha uendeshaji mzuri wa uchaguzi katika kituo cha kupigia kura kama atakavyoelekezwa na Afisa Msimamizi. Soma zaidi kuhusu Karani wa Kura.

Jukumu kuu la Afisa Msimamizi ni kusimamia vipengele vyote vya uchaguzi katika kituo cha kupigia kura wanachowajibika. Soma zaidi kuhusu Afisa Msimamizi.

Jukumu la Msimamizi wa Uchaguzi ni kuhakikisha kwamba uendeshaji wa uchaguzi katika kiwango cha eneo bunge unafuata sheria. Soma zaidi kuhusu Msimamizi wa Uchaguzi.

3. Sheria zinazosimamia uchaguzi

Ibara ya 82 (1) ya Katiba inasema Bunge linapaswa kutunga sheria kuweka masharti ya-

• uwekaji mipaka vitengo vya uchaguzi;
• uteuzi wa wagombea;
• Usajili endelevu wa raia kama wapiga kura;
• usimamizi wa uchaguzi na kura za maoni, pamoja na udhibiti na usimamizi mzuri wa uchaguzi na kura za maoni, pamoja na uteuzi wa wagombeaji wa uchaguzi; na
• Usajili unaoendelea wa raia wanaoishi nje ya Kenya na utekelezaji wa haki yao wa kupiga kura.

Soma zaidi kuhusu sheria za uchaguzi.

4. Aina za uchaguzi

Aina tatu kuu za uchaguzi nchini Kenya ni Uchaguzi Mkuu, Uchaguzi Mdogo, na Kura ya Maoni.

Nyingine tatu ni Uchaguzi Wa Kuondolewa Mamlakani, Uchaguzi wa Marudio na Uchaguzi wa Mchujo wa Vyama.

Soma zaidi kuhusu aina za uchaguzi.

5. Mchakato wa kupiga kura

Shughuli ya upigaji kura nchini Kenya inahakikisha kuwa Wakenya wanashiriki katika mchakato wa kidemokrasia wa kuchagua watu watakaowaongoza.

Wakati wa uchaguzi mkuu nchini Kenya unaofanyika kila baada ya miaka mitano, Wakenya huchagua wawakilishi sita ambao watawawakilisha katika ngazi ya kitaifa na kaunti.

Soma zaidi kuhusu mchakato wa kupiga kura.

6. Kuashiria karatasi ya kura

Mpiga kura anahitaji kujua jinsi ya kuweka alama kwenye karatasi ya kupigia kura katika uchaguzi wowote.

Hii inahakikisha mpiga kura anaepuka makosa katika kibanda cha kupigia kura kama vile kumpigia kura mgombea asiye sahihi. Pia inahakikisha kwamba kura haiwi kura iliyoharibika.

Karatasi ya kura ni karatasi rasmi ya uchaguzi iliyo na alama za vyama na majina ya wagombea wanaowania nafasi yoyote ya kuchaguliwa.

Soma zaidi kuhusu jinsi ya kujaza karatasi ya kura.